Στο ντοκιμαντέρ αυτό -που δεν είναι κινηματικής προέλευσης*- εξιστορείται δραματοποιημένα η πολυτάραχη ζωή του αναρχικού Φελίπε Σαντοβάλ. Μέσα από την προσωπική διαδρομή του Σαντοβάλ σκιαγραφούνται πολλά επεισόδια της ιστορίας του ισπανικού αναρχικού κινήματος, από το 1920 ώς και τη λήξη του εμφυλίου το 1939. Οι κρίσιμες καμπές του ισπανικού αναρχοσυνδικαλισμού, ο δύσβατος δρόμος προς την Επανάσταση, αλλά και οι αντιφάσεις που γεννάει ένας εμφύλιος, παρουσιάζονται εδώ (ρηχά, αλλά εγείροντας ζητήματα) με φόντο ένα πλούσιο αρχειακό υλικό της εποχής.
*αυτό εξηγεί κάποιες μεμονωμένες, αλλά σημαντικές ιστορικές ανακρίβειες του σκηνοθέτη.
Τα έσοδα από την ελεύθερη συνεισφορά θα διατεθούν στο Ταμείο Αλληλεγγύης του Σωματείου Σερβιτόρων Μαγείρων.
Σκηνοθεσία: Carlos García-Alix
Υποτιτλισμός: Εκδόσεις 1704621
Τετάρτη 29 Μάη 2013, 21:00
Σωματείο Σερβιτόρων Μαγείρων
Λόντου 6 & Μεσολογγίου- Εξάρχεια
Λίγα επεξηγηματικά λόγια για το ντοκιμαντέρ
Το “Honor de las Injurias”, όπως έχει παραδεχτεί και ο ίδιος ο δημιουργός του, δεν είναι μια «αντικειμενική» ιστοριογραφική προσπάθεια. Είναι η προσωπική μανία του συγγραφέα και ζωγράφου Carlos García-Alix να διερευνήσει τη ζωή του αναρχικού Felipe Sandoval, αποτυπωμένη εικαστικά σε ντοκιμαντέρ.
Η προσωποκεντρική προσέγγιση προφανώς δεν αφήνει χώρο για να αναλυθούν σε βάθος κάποιες πτυχές του ισπανικού αναρχοσυνδικαλιστικού κινήματος. Θίγονται, όμως, μέσω του προσώπου του Σαντοβάλ, κάποια ζητήματα-ταμπού, γεγονός που έδωσε το έναυσμα -μαζί με την ποιότητα του ντοκιμαντέρ- στις εκδόσεις 1704621 για τον υποτιτλισμό του. Αυτά τα ζητήματα είναι η χρήση της βίας, προεπαναστατικά -μα κυρίως- κατά την επανάσταση, η επαναστατική δικαιοσύνη, οι αντιφάσεις που παρουσιάζονται όταν ένας τρόπος ζωής (ο αναρχικός), ο οποίος στον πυρήνα της σκέψης του σέβεται τόσο την ανθρώπινη ζωή και την ατομική αυτοδιάθεση, αναγκάζεται(;) από τις συνθήκες να αφαιρέσει ζωές.
Κι αν η προεπαναστατική βία στο ισπανικό παράδειγμα (η τρομοκράτηση αφεντικών, οι ληστείες τραπεζών και αριστοκρατών, οι εκτελέσεις αστυνομικών διευθυντών και ακροδεξιών εκκλησιαστικών παραγόντων), έχει καταλήξει να είναι σε μεγάλο βαθμό αποδεκτή δεν συμβαίνει το ίδιο και με την επαναστατική εκδοχή της. Η οργάνωση ενός συστήματος αστυνόμευσης των μετόπισθεν σε καιρό εμφυλίου και η απόδοση λαϊκής δικαιοσύνης -με οργανωμένη μορφή ή και μη ελεγχόμενα- δεν έχουν αναλυθεί όσο θα έπρεπε. Αυτό το μικρό κειμενάκι -όπως και το ντοκιμαντέρ- προφανώς και δεν έχει σκοπό να απαντήσει σε τόσο περίπλοκα ζητήματα, αλλά να δώσει λίγες ιστορικές πληροφορίες για θέματα στα οποία ο σκηνοθέτης αναφέρεται στιγμιαία και δημιουργεί λανθασμένες εντυπώσεις.
Δεν είναι τυχαίο ότι οι περισσότερες πληροφορίες που αναφέρονται στο ντοκιμαντέρ, έχουν αναπαραχθεί ως «τεκμηριωμένη γνώση» σε πολλά σάιτ του διαδικτύου, διανθισμένες με απαξιωτικά σχόλια για το πρόσωπο του Σαντοβάλ και την αναρχική προσέγγιση στην απόδοση δικαιοσύνης κατά τον εμφύλιο. Έτσι, το ελευθεριακό αθήναιο του Τετουάν που στεγάστηκε στον κινηματογράφο Εουρόπα (στον οποίο προφανώς υπήρχε χώρος ανάκρισης και κράτησης αντιφρονούντων), έχει μετονομαστεί σε πολλές περιπτώσεις σε «τσέκα του Εουρόπα». Αυτό που παρουσιάζεται ως «ανεξέλεγκτη» τσέκα του Φομέντο, είναι στην πραγματικότητα μια κρατικά διαμορφωμένη υπηρεσία πληροφοριών, η οποία είχε υπεύθυνο έναν αστό ριζοσπάστη πολιτικό. Η αναπαραγόμενη βεβαιότητα της ηθικής αυτουργίας του Σαντοβάλ στον εμπρησμό της φυλακής Μοδέλο της Μαδρίτης, δεν προκύπτει από πουθενά, παρά μόνον από την εικασία του σκηνοθέτη του ντοκιμαντέρ.
Παράλληλα, ο σκηνοθέτης αναφέρεται σε πολλά ζητήματα επιδερμικά, χωρίς τη χρονική δυνατότητα να τα αναπτύξει στις πραγματικές τους διαστάσεις. Έτσι η συγκέντρωση των αστυνομικών εξουσιών της Μαδρίτης στα χέρια του Σαντιάγο Καρίγιο, το Νοέμβρη του 1936, παρουσιάζεται απλά ως μια νίκη των κομμουνιστών, αλλά δεν αναφέρεται η συνέχεια αυτής της κατάστασης, η οποία ήταν να δημιουργηθούν τσέκες αποκλειστικά ελεγχόμενες από το ΚΚΙ, οι οποίες δεν ασχολήθηκαν μόνο με φασίστες, αλλά και με πολλούς εσωτερικούς αντιφρονούντες, κυρίως αναρχικούς.
Ο δημιουργός του ντοκιμαντέρ έχει δηλώσει σε μια συνέντευξή του ότι δεν θέλει να παρουσιάσει τον Σαντοβάλ ούτε σαν άγιο ούτε σαν εγκληματία. Αν και δικαιολογεί την προσωπική διαδρομή του αναρχικού αγωνιστή με άξονα τη διάθεση για εκδίκηση, δεν παύει να χρησιμοποιεί και χαρακτηρισμούς γι’ αυτόν όπως «δήμιος της επανάστασης», όρος που αναπαράχθηκε ευρέως από τα ισπανικά ΜΜΕ κατά την παρουσίαση του ντοκομαντέρ. Η αδυναμία του αναρχικού κινήματος να συζητήσει γύρω από αυτές τις πτυχές του εμφυλίου και να εμβαθύνει στις αντιφάσεις, αφήνουν ελεύθερο το πεδίο στην αστική αντίδραση να ονομάσει τον Σαντοβάλ δήμιο, αιμοσταγή, εγκληματία, παρανοϊκό εκδικητή. Αντικειμενικά, μετά από τόσα χρόνια και με δεδομένη την απροθυμία όσων τον γνώρισαν να μιλήσουν γι’ αυτόν, δεν είμαστε σε θέση να τοποθετηθούμε με απόλυτο τρόπο για το χαρακτήρα του. Όμως, ας μην ξεχνάμε ότι ακολούθησε το επαναστατικό μονοπάτι με συνέπεια για πολλά χρόνια. Ότι θα μπορούσε να το σκάσει στη Γαλλία με τιμαλφή, σε μια περίοδο που ο εμφύλιος είχε προφανώς χαθεί. Ότι χρόνια φυλακής δεν έκαμψαν ποτέ το φρόνημά του. Βεβαίως αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να είμαστε κριτικοί απέναντι σε κάποιον που -ανεπιβεβαίωτα, μα σύμφωνα με διασταυρούμενες καταγγελίες- εκτέλεσε εκατοντάδες άτομα. Όπως επίσης δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι στην εποχή που έκανε τις εκτελέσεις, δεν δρούσε πρωτοβουλιακά, αλλά υπήρχε πίσω του μια ολόκληρη οργάνωση, η οποία και του είχε αναθέσει αυτό το ρόλο… Ας βγάλει λοιπόν ο καθένας τα συμπεράσματά του για τον Φελίπε Σαντοβάλ και τα ζητήματα που σε αυτό το ντοκιμαντέρ προσωποποιούνται σε αυτόν.
Τετάρτη 29 Μάη 2013, 21:00
Σωματείο Σερβιτόρων Μαγείρων
Λόντου 6 & Μεσολογγίου- Εξάρχεια
